Τα Καλάβρυτα είναι ορεινή κωμόπολη του νομού Αχαΐας. Είναι χτισμένα στις πλαγιές των Αροανίων (Χελμός) σε υψόμετρο 750 μέτρων. Αποτελούν έδρα του ομώνυμου δήμου και ο πληθυσμός τους σύμφωνα με την απογραφή του 2001 είναι 1.747 κάτοικοι.
Ιστορία
Τα Καλάβρυτα είναι χτισμένα στην θέση της αρχαίας Αρκαδικής πόλης Κύναιθας ή Κυναίθης. Το όνομα Καλάβρυτα (καλές βρύσες) φαίνεται να το απέκτησαν την εποχή της Φραγκοκρατίας τον 13ο αιώνα μ.Χ. όταν αποτέλεσαν έδρα μιας από της 12 Βαρονίες του Πριγκιπάτου της Αχαΐας με πρώτο Βαρόνο τον Othon de Tournay που έκτισε το κάστρο του πάνω στα ερείπια της ακρόπολης της αρχαίας Κύναιθας. Στη γαλλική παραλλαγή του Χρονικού του Μορέως αναφέρεται ως Calovrate.
Η περιοχή των Καλαβρύτων συμμετέσχε τόσο στην επανάσταση του 1770 όσο και του 1821. Στην πρώτη περίπτωση ο μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Παρθένιος κήρυξε την τοπική εξέγερση[1] ενώ το 1821 στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας των Καλαβρύτων κηρύχτηκε επίσης η επανάσταση από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό και τους οπλαρχηγούς της Πελοποννήσου που είχαν συγκεντρωθεί εκεί (βλ. και Δοξολογία στην Αγία Λαύρα). Στα Καλάβρυτα οι πολεμικές επιχειρήσεις κατά των Τούρκων που λαμβάνουν χώρα ήδη από τα μέσα Μαρτίου του 1821 κορυφώνονται με την κατάληψη της πόλης την 21 Μαρτίου 1821.
Στη διοικητική διαίρεση του 1836 τα Καλάβρυτα αναφέρονται με το όνομα Κυναίθη.
Τα Καλάβρυτα υπήρξαν μία από τις περιοχές της Ελλάδας που βίωσαν με τον σκληρότερο τρόπο τα γερμανικά αντίποινα κατά τη διάρκεια της κατοχής. Στις 13 Δεκεμβρίου 1943 ο γερμανικός στρατός κατοχής εκτέλεσε σχεδόν όλο τον ανδρικό πληθυσμό των Καλαβρύτων και έκαψε την πόλη. Για τον αριθμό θυμάτων και επιζώντων από τη σφαγή της 13ης Δεκεμβρίου αλλά για το συνολικό αριθμό των θυμάτων από την επιδρομή των Γερμανών στην περιοχή, έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς αντιφατικοί αριθμοί. Οι περισσότερες αναφορές κάνουν λόγο για περισσότερους από 700 νεκρούς. Τα Καλάβρυτα είναι σήμερα χαρακτηρισμένος μαρτυρικός οικισμός.
Τα Καλάβρυτα σήμερα
Τα Καλάβρυτα σήμερα αποτελούν πόλο έλξης τουριστών κυρίως κατά την χειμερινή περίοδο καθώς διαθέτουν μία από τις καλύτερες υποδομές χειμερινού τουρισμού στην Ελλάδα λόγω κυρίως του χιονοδρομικού κέντρου που βρίσκεται εκεί. Το χιονοδρομικό κέντρο των Καλαβρύτων είναι ένα από τα μεγαλύτερα της Ελλάδας. Αξιόλογους προορισμούς στην περιοχή των Καλαβρύτων αποτελούν επίσης τα δύο ιστορικά μοναστήρια, της Αγίας Λαύρας και του Μεγάλου Σπηλαίου, όπως επίσης το Σπήλαιο των Λιμνών κοντά στο χωριό Καστριά και το φαράγγι του Βουραϊκού ποταμού που το διασχίζει ο περίφημος οδοντωτός σιδηρόδρομος.
Ο οδοντωτός σιδηρόδρομος εγκαινιάστηκε το 1895 και κατασκευάστηκε για να συνδέσει σιδηροδρομικώς το Διακοπτό με τα Καλάβρυτα. Αποτέλεσε ένα από τα δυσκολότερα έργα για την εποχή του λόγω του ιδιαίτερα δύσβατου εδάφους, αλλά και του μεγάλου υψομέτρου στο οποίο κατέληγε καθώς ο οδοντωτός είναι ο ορεινότερος σιδηρόδρομος της Ελλάδας. Για να ξεπεραστούν αυτές οι δυσκολίες ο σιδηρόδρομος κατασκευάστηκε με την τεχνική της οδόντωσης κατά την οποία το τραίνο γαντζώνεται στις ράγες στις διαδρομές που η κλίση του εδάφους υπερβαίνει ο 10%. Ο σιδηρόδρομος διασχίζει το φαράγγι του Βουραϊκού περνώντας σε μεγάλο μήκος του από σήραγγες και γέφυρες, καλύπτοντας συνολικά απόσταση 22 χιλιομέτρων. Εξακολουθεί να χρησιμοποιείται και σήμερα για τουριστική περιήγηση σε μία από τις ομορφότερες διαδρομές με τραίνο στην Ελλάδα.